مته کبالت

همه مته ها از آلیاژ فولاد ساخته می شوند. با کمک عنصر کبالت و افزودن آن به فولاد در پروسه تولید مته، آلیاژی سخت بدست می آید که به مته کبالت معروف است. مته کبالت دار به دلیل سختی و مقاومتی که در برابر سایش دارد به عنوان یکی از محبوب ترین نوع مته شناخته می شود. محبوبیت مته کبالت دار به این دلیل است که می تواند سطوح بسیار سخت را به راحتی و با دقت بالا سوراخ و حفاری کند. قدرت ضربه به سطوح با توان نفوذ بالا، مقاومت حرارتی بالا و عمر و دوام زیاد از ویژگی های مته کبالت دار می باشد. از مته کبالت می توان برای سوراخ کردن مواد سخت مانند فولاد ضدزنگ، چدن و آلیاژ هایی با کشش بالا طراحی شده اند استفاده کرد. عنصر کبالت با نقطه ذوب بالایی که دارد آلیاژ مته را مقاوم تر می کند. این ویژگی باعث می شود در دماهایی که مته های HSS دچار آسیب می شوند، بتوانند مقاوت خوبی را از خود نشان بدهند.

مته کبالت دار نوع ارتقا یافتۀ مته HSS است که آلیاژ آن با افزودن 5 تا 8 درصد کبالت تقویت شده است. هرچقدر که درصد عنصر کبالت در آلیاژ بالاتر باشد، مقاومت حرارتی بیشتری خواهد داشت. مته کبالت می تواند سطوح بسیار سخت را با دقت بالا و به راحتی سوراخ کند. مقاومت حرارتی بالا عمر و دوام بیشتر ضربه به سطوح با توان نفوذ بیشتر از ویژگی های این مته است. همچنین توانایی این نوع مته در برابر حفظ سختی و تیزی در دما و حرارت، بسیار بالا می باشد. این ویژگی برای سوراخکاری مواد سخت که دمای بسیار بالایی هنگام حفاری ایجاد می شود بسیار مفید می باشد.

کاربرد مته کبالت

این نوع مته که یکی از پر کاربرد ترین ابزار تراشکاری می باشد به دلیل مقاومت ضربه ای بالا، استفاده گسترده ای در کار با انواع فولاد سخت و سایر فلزات با سختی بالا دارد. مثل فولاد ضد زنگ یا stainless steel و چدن در مواردی که به دمای بالا تا 600 درجه سانتی گراد نیاز دارند، موثر است.

مواد سازنده مته کبالت دار

مته های کبالت دارای 18 درصد عنصر مولیبدن می باشند که باعث می شود این نوع مته در برابر حرارت بالا از خود مقاومت نشان دهد. همین افزایش مقاومت باعث می شود تا از تغییر شکل پیدا کردن نوک مته هنگام سوراخکاری با قطر و تعداد بالا جلوگیری شود. همچنین از کروم Cr با مقدار 4 درصد استفاده شده است که باعث می شود در برابر تنش های ضربه هنگام سوراخکاری مقاومت کند و استحکام بیشتری داشته باشد. همچنین از وانادیوم به میزان 1 درصد استفاده شده است که همین مقدار کم از خوردگی و ساییدگی مته تا حد قابل توجهی جلوگیری می کند. اما مهم ترین عنصر موجود در این نوع مته وجود کبالت می باشد که این ویژگی آن را از دیگر مته های آن متمایز می کند.

مزایای مته کبالت

  • 5 تا 8 درصد کبالت، مقاومت و دوام بیشتر
  • از سوختن و سیاه شدن مته جلوگیری می کند.
  • بر روی فلزات سخت مثل فولاد ضد زنگ و چدن موثر است.
  • با بهره مندی از شیار های کوچکتر در حین کار کمتر گیر میکند.
  • دمای ذوب بسیار بالا و می تواند به سرعت دمای حاصل از اصطکاک را در مته پخش کند.

معایب مته کبالت

  • قیمت بیشتر نسبت به سایر مته ها
  • برای کار های عمومی مناسب نیست.
  • خاصیت شکنندگی مته را افزایش می دهد.
  • از لحاظ قیمت نسبت به مته HSS به نسبت کارایی گرانتر است.
  • هر چقدر درصد کبالت بیشتر باشد خاصیت شکنندگی افزایش می یابد.

نکات ایمنی هنگام کار با مته کبالت دار

مته های کبالت دار از مته های معمولی شکننده تر هستند و به دلیل همین ویژگی باید قطعه کار ثابت باشد و از لرزش دست یا خم کردن دریل خودداری کنید. از محکم شدن مته درون سه نظام مطمئن شوید و در غیر این صورت ممکن است که مته درون قطعه گیر کند یا بشکند. همچنین بهتر است که قبل از شروع کار با دریل نکات ایمنی را رعایت کنید و از دستکش و عینک مناسب استفاده کنید. اگر تعداد سوراخکاری شما زیاد است بهتر است که از روغن روانکاری استفاده کنید که باعث می شود کار راحت تر انجام شود و از افزایش دمای مته جلوگیری می کند. برای اینکه دمای مته پایین تر بیاید بهتر است که در بین سوراخکاری مکث کنید و این کار باعث می شود از سوختن نوک مته جلوگیری شود.

هنگامی که قصد شروع کار از دور کم دریل استفاده شود و بعد از اینکه سوراخ عمیق تر شد می توانید از دور های بالاتر دریل استفاده کنید. بعد از تمام شدن کار مته را از سه نظام خارج کنید و بعد از اینکه کاملا خنک شد می توانید با فرچه سیمی شیار ها را تمیز کنید و با پارچه آغشته به روغن مته را پاک کنید.

نکات خرید مته کبالت

مته کبالت مانند تمام مته ها از نظر مدل، شکل ظاهری و شیار از تنوع زیادی برخوردار است که با توجه به کاربرد آنها می توان نوع مناسب را انتخاب کرد. مته کبالت دار اصولا قیمت بالاتری نسبت به مته تند بر دارد و بسیار مهم است هنگام خرید دقت شود. قیمت این نوع مته در مدل ها و شکل های مختلف خیلی بالا نیست و در سایز های بزرگتر، کونیک و انواع دیگر این نوع مته اختلاف قیمت بیشتری دارد.

تفاوت مته آهن و مته کبالت

مته آهن یا همان مته HSS که مخفف High Speed Steel می باشد، از آلیاژ فولاد با کروم و وانادیم تولید می شود. اما مته کبالت آلیاژ فولاد با عنصر کبالت به میزان 5 تا 8 درصد است. از دیگر تفاوت های این دو مته میزان مقاومت آنها می باشد. مقاومت حرارتی مته کبالت بیشتر از مته HSS است و گاهی حین عملیات سوراخکاری نیازی به استفاده از مایع خنک کننده نیز نمی باشد.